Εργαζόμαστε για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Πρέσπας. Βασική μας στόχευση αποτελεί η προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας και του τοπίου της, μέσω της δημιουργικής σύμπραξης με τους ανθρώπους που ζουν εδώ.

Με γνώμονα την επιστημονική γνώση και βασιζόμενοι στην πολυετή εμπειρία μας στην προστασία της περιοχής επιδιώκουμε, με όλες μας τις δυνάμεις, να περιορίσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και του σύγχρονου τρόπου ζωής στο φυσικό περιβάλλον της Πρέσπας. Παράλληλα, σταθερή μας προτεραιότητα παραμένει η εξασφάλιση βιώσιμων διαδικασιών οικοδόμησης ενός μέλλοντος που θα αποδειχθεί ευνοϊκό για τις επόμενες γενιές.

Η δράση μας έχει έντονο διασυνοριακό χαρακτήρα. Για μας, η περιοχή της Πρέσπας αποτελεί έναν ενιαίο τόπο, που τον χαρακτηρίζει φυσικός και πολιτιστικός πλούτος μοναδικής αξίας. Η παγκόσμια ακτινοβολία αυτού του πλούτου καθιστά τις λίμνες προορισμό και πόλο έλξης για ανθρώπους από κάθε γωνιά της Γης. Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με όλους όσους φτάνουν ως εδώ εκφράζοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για τη διατήρηση της μοναδικής κληρονομιάς των Πρεσπών. Καλλιεργούμε συνειδητά τη συνεργασία μας με την τοπική κοινότητα, σχηματίζοντας ένα ισχυρό, κοινό μέτωπο, ικανό να αντιμετωπίζει τις αναδυόμενες προκλήσεις μέσω της συνεργασίας και της αλληλοϋποστήριξης. Αρωγοί στις προσπάθειές μας στέκονται οι πολυάριθμοι ακαδημαϊκοί, θεσμικοί και επιστημονικοί μας εταίροι, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και αρκετές ΜΚΟ.

Διάλογος & λήψη αποφάσεων

Η ενίσχυση και η διευκόλυνση του μόνιμου διαλόγου, των διαδικασιών διαβούλευσης και των δομών που εξασφαλίζουν την από κοινού λήψη αποφάσεων στο Εθνικό και Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών είναι ένα από τα κύρια καθήκοντά μας. Το υπηρετούμε από κοινού με την περιβαλλοντική κοινότητα της Ελλάδας για ευρύτερα θέματα εθνικού ενδιαφέροντος, και σε συνεργασία με τους εταίρους μας στο δίκτυο PrespaNet για ζητήματα που χρήζουν διαχείρισης σε διασυνοριακό επίπεδο.

Η ΕΠΠ δεν μπορεί να υλοποιήσει τους μακροπρόθεσμους στόχους της χωρίς την απρόσκοπτη λειτουργία τοπικών δημοκρατικών θεσμών που θα εξασφαλίζουν διαδικασίες διαλόγου, διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων. Μόνο έτσι μπορούν να γεφυρωθούν διαφορετικές αντιλήψεις και συμφέροντα, να επιτευχθεί συναίνεση και να εφαρμοστούν μέτρα, δράσεις και πρακτικές για να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στις Πρέσπες.

Η συμμετοχική προσέγγιση στη διακυβέρνηση των υδάτων ήταν πάντα κεντρικό στοιχείο του έργου της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), η οποία παραδοσιακά επιδιώκει την εμπλοκή όλων των ενδιαφερομένων μερών σε κάθε διαδικασία λήψης αποφάσεων. Έτσι, το 2008, ύστερα από πρόταση της ΕΠΠ, συστάθηκε η Επιτροπή Διαχείρισης Υγροτόπου (ΕΔΥ) ως συμβουλευτικό όργανο του διοικητικού συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. Στην επιτροπή συμμετείχαν εκπρόσωποι της κεντρικής διοίκησης, της αποκεντρωμένης διοίκησης, καθώς και τοπικών φορέων και ομάδων του πρωτογενούς τομέα.

Από το 2008 έως το 2022 η ΕΔΥ συνεδρίαζε κάθε χρόνο και αποφάσιζε συλλογικά για κρίσιμα θέματα του υγροτόπου, όπως η διαχείριση του θυροφράγματος που ελέγχει τη ροή του νερού από τη Μικρή Πρέσπα στη Μεγάλη Πρέσπα. Η ΕΠΠ συμμετείχε σε αυτόν τον μόνιμο μηχανισμό διαλόγου, συντάσσοντας ετήσιες εκθέσεις που εξέταζαν τη διαχείριση των υδάτων και πρότειναν κατάλληλες δράσεις διαχείρισης για το επόμενο υδρολογικό έτος.

Στο πλαίσιο του νέου συστήματος των μονάδων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, η εικόνα δεν είναι ακόμη σαφής όσον αφορά αυτόν τον σημαντικό συμμετοχικό μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Ωστόσο, εν αναμονή μιας μεταβατικής περιόδου, η τελευταία συνεδρίαση της ΕΔΥ το 2022 ενέκρινε κατευθυντήριες γραμμές διαχείρισης υγροτόπων για μια πενταετή περίοδο, επιτρέποντας την ομαλή συνέχιση της διαχείρισης παρά το κενό.

Κατά την περίοδο 2018-2023, στο πλαίσιο του έργου PoliPrespa, δημιουργήσαμε μια Τοπική Ομάδα Δράσης για την Πρέσπα, έναν νέο, πολυσυμμετοχικό μηχανισμό που συμπεριλαμβάνει όλους εκείνους που ενδιαφέρονται και εργάζονται για την περιοχή από την ελληνική πλευρά.

Στο πλαίσιο του έργου PoliPrespa οι τοπικές αρχές των Πρεσπών, οι αγρότες, τα σχολεία, οι αθλητικοί-πολιτιστικοί σύλλογοι και άλλοι τοπικοί φορείς ένωσαν τις δυνάμεις τους για την υλοποίηση ενός τετραετούς έργου (2018-2023), με στόχο τη δημιουργία ενός καινοτόμου μοντέλου για την ανάπτυξη των προστατευόμενων περιοχών της χώρας.

Ο πυρήνας του φιλόδοξου πολυεταιρικού έργου PoliPrespa ήταν η παράλληλη ενίσχυση του κοινωνικού και θεσμικού κεφαλαίου της Πρέσπας και η βιώσιμη αξιοποίηση των πολύτιμων φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής, ενσωματώνοντας τις περιβαλλοντικές αξίες στις παραγωγικές και κοινωνικές διαδικασίες. Κομβικό σημείο του προγράμματος αποτελούσε η υλοποίηση των ποικίλων και ετερόκλητων δράσεων με κοινό παρανομαστή τη μέγιστη δυνατή συνεργασία των τοπικών φορέων. Για τον λόγο αυτό, η συντονισμένη συνεργασία των επιμέρους μελών της Τοπική Ομάδα Δράσης (ΤΟΔ) αποτελούσε προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και την επιτυχία και βιωσιμότητα του όλου έργου. Η ΤΟΔ λειτουργούσε ως συνδετικός κρίκος και σημείο αναφοράς για τις παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν.

Διανύοντας πλέον το τελευταίο έτος λειτουργίας της, το PoliPrespa αναπτύσσει μια πρόσθετη συμμετοχική πλατφόρμα στο διαδίκτυο, η οποία δεν θα λειτουργεί μόνο ως πύλη πληροφοριών για τους επισκέπτες της περιοχής, αλλά και ως εργαλείο για τη διευκόλυνση και την ενίσχυση της τοπικής συνδιοίκησης. Πιο συγκεκριμένα, θα παρέχει ένα μέσο για την περαιτέρω συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής στις συζητήσεις, το διάλογο και τη λήψη αποφάσεων για την περιοχή, βασιζόμενη στη βάση που δημιουργήθηκε με τη συγκρότηση της ΤΟΔ.

Από το 2001 έως το 2008 λειτούργησε τριμερής Συντονιστική Επιτροπή του Πάρκου Πρεσπών (ΣΕ), στην οποία η ΕΠΠ συμμετείχε ενεργά, υποστηρίζοντας τη Γραμματεία του Πάρκου. Η ΣΕ συζητούσε θέματα που αφορούσαν την Πρέσπα και τους κατοίκους της και σχεδίαζε δράσεις με στόχο την εναρμονισμένη προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη ολόκληρης της λεκάνης. Με την πάροδο των ετών, οι απόψεις των τριών πλευρών σε σημαντικά ζητήματα έχουν συγκλίνει και έχει διαμορφωθεί συναίνεση σε θέματα που παλαιότερα θα ήταν δύσκολο ακόμα και να συζητηθούν, όπως η διαχείριση των υδάτων.

Τον Φεβρουάριο του 2010, μια νέα εποχή για το διασυνοριακό πάρκο και ιδιαίτερα για τη διαχείριση των υδάτων άνοιξε με τη διεθνή συμφωνία για την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη του Πάρκου Πρεσπών που υπέγραψαν τα τρία κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκοπός της Συμφωνίας οριζόταν ρητά η ενίσχυση της θεσμικής λειτουργίας του Διασυνοριακού Πάρκου, αν και η συμφωνία τέθηκε τελικά σε ισχύ μόλις το 2019.

Η νέα Επιτροπή Διαχείρισης του Πάρκου Πρεσπών (ΕΔΠΠ) και η Ομάδα Εργασίας Διαχείρισης των Υδάτων (ΟΕΔΥ) άρχισαν την πολυαναμενόμενη λειτουργία τους με τις εναρκτήριες συνεδριάσεις τον Ιούνιο του 2022, που αποτέλεσαν γεγονότα ορόσημα για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου της ΕΠΠ για επίσημη διακρατική συνεργασία στη λεκάνη των Πρεσπών. Εκπρόσωποι της ΕΕ, των υπουργείων Περιβάλλοντος των τριών κρατών, των τοπικών αρχών, των αρχών προστατευόμενων περιοχών και των περιβαλλοντικών ΜΚΟ που εκπροσωπούνται από την ΕΠΠ και τους εταίρους του PrespaNet, συνεχίζουν να συνεδριάζουν δύο φορές το χρόνο στο πλαίσιο λειτουργίας της ΕΔΠΠ και της ΟΕΔΥ, για την εκτέλεση των εργασιών που προβλέπονται στη συμφωνία.

Η ΕΠΠ επένδυσε πολλούς πόρους και προσπάθειες για την τεχνική, επιστημονική και πολιτική υποστήριξη του ΦΔΕΠΠ, καθώς μέχρι το 2022 αυτός ήταν ο κύριος τοπικός φορέας διαβούλευσης και λήψης διαχειριστικών αποφάσεων που είχε δημιουργήσει το κράτος για την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, χωρίς ωστόσο να μπορεί να τον υποστηρίξει όπως απαιτείται σε βάθος χρόνου. Έτσι, σε συνεργασία με τα μέλη της και άλλες εθνικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ, η ΕΠΠ προσπάθησε να επηρεάσει τις διαδοχικές κυβερνήσεις ώστε να βελτιώσουν την πολιτική τους αναφορικά με τους φορείς διαχείρισης, τις προστατευόμενες περιοχές και τη βιοποικιλότητα στην Ελλάδα, τόσο στη θεωρία, όσο και στην πράξη.

Επιπλέον, η ΕΠΠ διετέλεσε γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του ΦΔΕΠΠ για ολόκληρη την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του (2003-2013), και ξανά από το 2019 έως το 2022. Συνεργάστηκε δε στενά με τους εκάστοτε προέδρους του διοικητικού συμβουλίου του Φορέα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο ΦΔΕΠΠ, εντούτοις εισήγαγε και ανέδειξε ως λειτουργικό ένα συμμετοχικό μοντέλο λήψης τοπικών αποφάσεων που έχει λάβει διάκριση, σε επίπεδο ΕΕ, ως βέλτιστη πρακτική για τη συμφιλίωση αντιλήψεων και συμφερόντων. Πρόκειται για την Επιτροπή Διαχείρισης Υγροτόπων (ΕΔΥ), ενεργό συμβουλευτικό όργανο του διοικητικού συμβουλίου του ΦΔΕΠΠ για το διάστημα 2008-2022. Η ΕΔΥ συστάθηκε μετά από πρόταση της ΕΠΠ και λειτούργησε με τη διαρκή επιστημονική υποστήριξη της τελευταίας, με στόχο τη διαχείριση της λίμνης Μικρής Πρέσπας και με σκοπό την προστασία και τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, καθώς και την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Το 2022 οι φορείς διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας αντικαταστάθηκαν με ένα νέο σύστημα. Πλέον, την εντολή διαχείρισης για το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών έχει η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Μακεδονίας, η οποία υπάγεται στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής της Ελλάδας.

Μαζί με το WWF Ελλάς, η ΕΠΠ πρότεινε και προώθησε την ιδέα ενός διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών, το οποίο και ιδρύθηκε το 2000, με κοινή δήλωση των πρωθυπουργών των τριών κρατών. Το 2010 η συνεργασία αυτή επισημοποιήθηκε με διεθνή συμφωνία που υπέγραψαν τα τρία κράτη, μαζί με τον Επίτροπο της ΕΕ για το περιβάλλον, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή για το Πάρκο. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η ΕΠΠ πρωτοστάτησε στον σχεδιασμό και συμμετείχε στην υλοποίηση πληθώρας δραστηριοτήτων που προσέβλεπαν στη διασφάλιση αυτής της συνεργασίας. Η δράση μας αυτή αποτελεί έκφραση της ακράδαντης πεποίθησής μας ότι μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης τόσο των περιβαλλοντικών ζητημάτων, όσο και εξασφάλισης μιας βιώσιμης ανάπτυξης για τη λεκάνη της Πρέσπας αποτελεί η συντονισμένη συνεργασία προς όφελος όλων.

Επιπλέον, μετά από στενή και πολυετή συνεργασία με ΜΚΟ στις άλλες δύο «πλευρές» της λεκάνης, το 2013 η ΕΠΠ απηύθυνε κάλεσμα προς δύο οργανώσεις-εταίρους να συμπράξουν μαζί της στη δημιουργία ενός περιβαλλοντικού δικτύου ΜΚΟ για τις Πρέσπες. Δεν είναι άλλο από το PrespaNet, ένα δίκτυο συνεργασίας με μέλη την ΕΠΠ, την Protection and Preservation of Natural Environment in Albania (PPNEA) και τη Macedonian Ecological Society (MES), για την ενίσχυση των προσπαθειών προστασίας και διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.

Οι τρεις παραπάνω εταίροι δημιούργησαν το Διασυνοριακό Στρατηγικό Πλαίσιο (ΔΣΠ) για τη διατήρηση της Πρέσπας. Το εν λόγω πλαίσιο καθορίζει τις εργασίες που πρέπει να γίνουν για την προστασία της πολύτιμης φυσικής κληρονομιάς της περιοχής, ενώ και οι τρεις πλευρές εργάζονται επί του παρόντος σε έργα που αποσκοπούν στην υποστήριξη των κοινών προσπαθειών τους. Η ίδρυση τοπικών γραφείων στις άλλες δύο «πλευρές» της λεκάνης των Πρεσπών αποτέλεσε επίτευγμα-ορόσημο, εξασφαλίζοντας στενότερη συνεργασία μεταξύ των τριών ΜΚΟ και δημιουργώντας έφορο έδαφος για σύμπραξη με τις τοπικές κοινότητες. Το PrespaNet συνεργάζεται στενά με το σύνολο των αρχών των προστατευόμενων περιοχών της λεκάνης, με στόχο την εντατικοποίηση της συνεργασίας και τον συντονισμό μεταξύ των υπευθύνων για την εντυπωσιακή φύση, το μοναδικό τοπίο και τον αξιοσημείωτο πολιτισμό της Πρέσπας.