Οι πρώτες συναντήσεις των διακρατικών οργάνων ορόσημο στη διασυνοριακή συνεργασία στο Πάρκο Πρεσπών
Ένας βασικός και μακροπρόθεσμος στρατηγικός στόχος της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών είναι η συνεργασία μεταξύ όλων των κρατών και των φορέων που μοιράζονται τη λεκάνη των Πρεσπών. Χωρίς αυτήν είναι δύσκολο κάθε πλευρά μόνη της να επιτύχει αποτελεσματική προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, αποτελεσματική διαχείριση των κοινών πόρων, και κυρίως των υδάτων, καθώς και τη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών. Ο ειδικότερος στόχος της επίσημης διακρατικής συνεργασίας στο διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών θεωρούνταν ανέκαθεν πολύ φιλόδοξος, και λόγω των δύσκολων γεωπολιτικών συνθηκών της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων και λόγω της έλλειψης θεσμικής παράδοσης των εμπλεκόμενων κρατών, Αλβανίας, Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, σε τέτοιου είδους μόνιμα καθεστώτα συνεργασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη διαχείριση των υδάτων και την αειφόρο ανάπτυξη κατά μήκος των συνόρων τους.
Την περασμένη εβδομάδα είχαμε τη μεγάλη χαρά να γίνουμε μάρτυρες και συμμέτοχοι μιας διοργάνωσης που αποτελεί ορόσημο για την επίτευξη αυτού του δύσκολου και φιλόδοξου στόχου. Οι εναρκτήριες συναντήσεις της Επιτροπής Διαχείρισης του Πάρκου Πρεσπών (ΕΔΠΠ) και της Ομάδας Εργασίας για τη Διαχείριση Υδάτων (ΟΕΔΥ) πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Πληροφόρησης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών στην Πύλη, στις όχθες της Μικρής Πρέσπας, 22 χρόνια από τότε που οι Πρωθυπουργοί των τριών χωρών ανακήρυξαν την ίδρυση του διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών και δώδεκα χρόνια από τότε που υπογράφτηκε η Συμφωνία για την Προστασία και την Αειφόρο Ανάπτυξη της.
Περιοχής του Πάρκου Πρεσπών από τους υπουργούς περιβάλλοντος των τριών κρατών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ). Στις ιστορικές αυτές συναντήσεις συμμετείχαν και συνομίλησαν σε εξαιρετικά καλό κλίμα εκπρόσωποι της ΕΕ, των υπουργείων περιβάλλοντος των τριών κρατών, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των περιβαλλοντικών ΜΚΟ και των υπηρεσιών που διαχειρίζονται τις προστατευόμενες περιοχές που καλύπτουν την μεγαλύτερη έκταση του διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών.
Στην 1η Τακτική Συνάντηση της ΕΔΠΠ εγκρίθηκαν ομόφωνα οι κανόνες λειτουργίας της ίδιας της Επιτροπής, της Γραμματείας της και της συμβουλευτικής ΟΕΔΥ. Εγκρίθηκε επίσης Οδικός Χάρτης για την εφαρμογή της Συμφωνίας (Road Map) σε βάθος χρόνου 2 ετών που περιλαμβάνει δράσεις προτεραιότητας όπως τη θεσμική τακτική λειτουργία των κοινών οργάνων που θεσπίζει η Συμφωνία, τη σύσταση νέων διασυνοριακών Ομάδων Εργασίας για θέματα κοινού ενδιαφέροντος όπως η παρακολούθηση και διατήρηση της βιοποικιλότητας και ο βιώσιμος τουρισμός, η διεξαγωγή τριμερών συναντήσεων για θέματα όπως η από κοινού αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και η εναρμόνιση των κανόνων αλιείας στις λίμνες. Δράση προτεραιότητας αποτελεί επίσης η αξιολόγηση της εφαρμογής και η επικαιροποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Πάρκου Πρεσπών, σχεδίου που διέπει τη διασυνοριακή συνεργασία στο Πάρκο Πρεσπών από την εκκίνησή της τη δεκαετία του 2000. Επιπροσθέτως, εγκρίθηκε με ομοφωνία προγραμματισμός εργασιών της ΕΔΠΠ και της Γραμματείας της για το υπόλοιπο του 2022, στα τέλη του οποίου θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά η 2η συνεδρίαση των κοινών οργάνων.
Στην 1η Συνάντηση της ΟΕΔΥ, οι αρμόδιες υπηρεσίες από τις 3 χώρες και η ΕΕ καθόρισαν τις προτεραιότητες της συνεργασίας τους για τη διαχείριση των υδάτων στη λεκάνη των Πρεσπών. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των 3 πλευρών, με τη δημιουργία ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας, ενώ κρίθηκε πολύ σημαντική η δημιουργία και πιλοτική εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης των υδάτων με εναρμονισμένη μεθοδολογία. Γι’ αυτό το σκοπό εγκρίθηκε πρόταση του Prespa Water Forum, δικτύου επιστημόνων από τις 3 χώρες που ασχολούνται με τα εθνικά συστήματα παρακολούθησης των υδάτων, την οποία παρουσίασε το ΕΚΒΥ. Το δίκτυο αυτό συντονίζει η ΕΠΠ τα τελευταία 4 χρόνια με χρηματοδότηση από το Prespa-Ohird Nature Trust (PONT).
Οι διήμερες εργασίες των κοινών οργάνων του διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών ολοκληρώθηκαν με την υπογραφή συνοπτικών Πρακτικών των συναντήσεων από τους επικεφαλής των τεσσάρων Μερών της Συμφωνίας.
Αυτή ευελπιστούμε πως είναι μόνο η αρχή μιας μακράς, και ιδίως μιας παραγωγικής, διαδικασίας. Μια κρίσιμη παράμετρος για το μέλλον της, όπως παραδέχθηκε και με απόλυτη συναίνεση η ΕΔΠΠ, είναι η σταθερή λειτουργία της τετραμερούς Γραμματείας της ΕΔΠΠ, η οποία είναι απαραίτητη για να υλοποιούνται και να προωθούνται οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται κατά τις συναντήσεις των οργάνων. Αυτή δεν είναι ακόμη δεδομένη και η υλοποίηση αυτών των πρώτων συναντήσεων βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στη δουλειά της ΕΠΠ που αποτελεί το μέλος της Γραμματείας για την Ελλάδα, πέραν της συμμετοχής της ως εκπροσώπου των ελληνικών ΜΚΟ στην ΕΔΠΠ.
Κλείνοντας νιώθουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε δημόσια τις περιβαλλοντικές οργανώσεις μέλη της ΕΠΠ (Αρκτούρος, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Φίλοι των Πρεσπών, Μουσείο Γουλαδρή Φυσικής Ιστορίας, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο, WWF Ελλάς, και οι μόνοι παρατηρητές από την Ορνιθολογική Εταιρία της Δανίας και το Tour du Valat) που υποστήριξαν για δυο ολόκληρες δεκαετίες, χωρίς να κλονίζονται από τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις, την προώθηση της διακρατικής συνεργασίας στο Πάρκο Πρεσπών ως κεντρικό στόχο δουλειάς μας και να αναφερθούμε ονομαστικά στους Επίτιμους Προέδρους της Εταιρίας, τον κύριο Θύμιο Παπαγιάννη και τον εκλιπόντα Dr Luc Hoffmann, που ήταν ανάμεσα στους λίγους ανθρώπους που συνέλαβαν αυτό το όραμα σε μια εποχή – πριν από 23 ακριβώς χρόνια – που δεν έμοιαζε να έχει ρεαλιστικές πιθανότητες επιτυχίας.
Οι συναντήσεις οργανώθηκαν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας (ΥΠΕΝ), στελέχη του οποίου προήδρευσαν στις συνεδριάσεις, ενώ ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) είναι μέλος της Επιτροπής Διαχείρισης του Πάρκου Πρεσπών, και μέσω της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Μακεδονίας, προσέφερε υποδομές και τεχνική βοήθεια για τη διοργάνωσή, με κονδύλια που παρέχονται από το Πράσινο Ταμείο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Φυσικό περιβάλλον και καινοτόμες δραστηριότητες 2022». Ο Δήμος Πρεσπών είναι μέλος της Επιτροπής Διαχείρισης του Πάρκου Πρεσπών και συγχρηματοδότησε τη διοργάνωση των συναντήσεων, ενώ η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, είναι μέλος της ίδιας Επιτροπής και της Γραμματείας της, η οποία υποστήριξε τη διεξαγωγή των συναντήσεων, με την υποστήριξη του Prespa-Ohrid Nature Trust (PONT).