Πρόγραμμα LIFE – Μικρή Πρέσπα

Προστασία και Διατήρηση Ειδών Πτηνών Προτεραιότητας στη λίμνη Μικρή Πρέσπα

Κύριος στόχος του προγράμματος ήταν η διασφάλιση και η βελτίωση των συνθηκών προστασίας του αργυροπελεκάνου και της λαγγόνας. Ωστόσο, οι προβλεπόμενες δράσεις ωφέλησαν άμεσα τουλάχιστον 18 ακόμα είδη πουλιών που καλύπτονται από την οδηγία για τα πτηνά. Οι κύριες δράσεις περιλάμβαναν την ανακατασκευή του υδατοφράκτη που διοχετεύει νερό από τη Μικρή Πρέσπα στη Μεγάλη Πρέσπα, προκειμένου να βελτιωθεί η διαχείριση της στάθμης της πρώτης, την αποκατάσταση υγρών λιβαδιών γύρω από τη Μικρή Πρέσπα και την παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας και της βλάστησης των διαχειριζόμενων παραλίμνιων περιοχών. Για τη διαχείριση της υγροτοπικής βλάστησης, το έργο χρησιμοποίησε ένα κοπάδι νεροβούβαλων και δύο κοπάδια βοοειδών για συστηματική βόσκηση προκαθορισμένων περιοχών, καθώς και γεωργικά μηχανήματα για την κοπή καλαμιώνων και άλλης βλάστησης.

Οι δραστηριότητες αποκατάστασης είχαν ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των συνθηκών αναπαραγωγής και διατροφής του αργυροπελεκάνου και της λαγγόνας, σε βαθμό που οι πληθυσμοί τους σταθεροποιήθηκαν σε υψηλό επίπεδο για τα επόμενα πέντε χρόνια. Επιπλέον, επωφελήθηκαν και οι πληθυσμοί περισσότερων από 20 άλλων ειδών υδρόβιων πτηνών. Πέραν τούτου, οι πληθυσμοί της ιχθυοπανίδας και των λοιπών υδρόβιων οργανισμών επωφελήθηκαν άμεσα από την επέκταση της συνολικής επιφάνειας των υγρών λιβαδιών. Η αριθμητική αύξηση ορισμένων ειδών, όπως το γριβάδι, υπήρξε εξέλιξη με πολλαπλά οφέλη για τους ψαράδες της περιοχής.

Ο νέος, σύγχρονος υδατοφράκτης που κατασκευάστηκε μέσω του προγράμματος, μετά από μια σειρά διαβουλεύσεων με τους τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς και μετά από υδρολογικές, περιβαλλοντικές και τεχνικές μελέτες, άρχισε να λειτουργεί την άνοιξη του 2005. Ως αποτέλεσμα, τα ύδατα της λίμνης έφτασαν σε σταθερά, υψηλά επίπεδα, επαρκή για τη δημιουργία υγρών λιβαδιών. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην περιοχή και παρατηρήθηκε να φωλιάζει και πάλι στη Μικρή Πρέσπα η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), μετά από 35 χρόνια αναπαραγωγικής απουσίας που αποδόθηκε στη συρρίκνωση των υγρών λιβαδιών.

Πριν εφαρμοστεί το πρόγραμμα LIFE, οι πυκνοί καλαμιώνες είχαν επεκταθεί γύρω από τη Μικρή Πρέσπα σε βάρος των υγρών λιβαδιών, λόγω της εγκατάλειψης των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης της παραλίμνιας βλάστησης (όπως η κοπή και η βόσκηση). Από το 2002 και έπειτα, οι συμμετέχοντες στο έργο και οι κάτοικοι της περιοχής επιδόθηκαν σε δραστηριότητες διαχείρισης όπως το κόψιμο των καλαμιώνων που κάλυπταν ρηχές περιοχές σε επιλεγμένες τοποθεσίες κοντά στη λίμνη. Εναλλακτικά, εφαρμόστηκε βόσκηση από νεροβούβαλους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, βόσκηση από κοπάδια βοοειδών πραγματοποιήθηκε μετά την κοπή της βλάστησης.

Η κοπή, η βόσκηση από νεροβούβαλους/ ντόπια κοπάδια βοοειδών και ο συνδυασμός αυτών των πρακτικών διαχείρισης χρησιμοποιήθηκαν συστηματικά κατά τη διάρκεια πέντε ετών. Κατά την έναρξη του προγράμματος, η έκταση που καλύπτονταν από υγρά λιβάδια είχε μειωθεί σε 30 εκτάρια. Προϊόντων των δράσεων, η συνολική έκταση των υγρών λιβαδιών αυξήθηκε περισσότερο από τρεις φορές – φτάνοντας περίπου τα 100 εκτάρια μέχρι το τέλος του προγράμματος.

Με τη βοήθεια γεωργικών μηχανημάτων, οι καλαμιώνες και η λοιπή βλάστηση που κόβονταν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μετατράπηκαν σε μπάλες από σανό/χορτάρι, οι οποίες αποτελούσαν ιδανικό συμπλήρωμα τροφής για τα βουβάλια κατά τους χειμερινούς μήνες. Αυτές οι μπάλες μοιράστηκαν στους τοπικούς κτηνοτρόφους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κομμένα καλάμια χρησιμοποιούνταν επίσης από τους ντόπιους για την κατασκευή αχυρώνων.

Η παρακολούθηση της βλάστησης ήταν απαραίτητη για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των καθεστώτων διαχείρισής της. Τα αποτελέσματα της διαχείρισης αυτής συσχετίστηκαν με τη συμπεριφορά των πτηνών στην περιοχή, προκειμένου να προσδιοριστεί το ιδανικότερο ενδιαίτημα για κάθε είδος. Μια απογραφή των ειδών-στόχων επιβεβαίωσε την αύξηση των πληθυσμών των αργυροπελεκάνων και των λαγγόνων μετά τις εργασίες του προγράμματος.

Οι δραστηριότητες του προγράμματος περιλάμβαναν ακόμη την παραγωγή φυλλαδίων, αφισών, ενός DVD και πολυάριθμων άρθρων που δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά περιοδικά. Επιπλέον, κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια πραγματοποιήθηκαν ξεναγήσεις για την παρατήρηση πουλιών και μεγάλος αριθμός μαθητών ενημερώθηκε για την αξία διατήρησης των λιμνών της Πρέσπας.