LIFE Prespa Waterbirds

Προστασία και διατήρηση των πτηνών στη Μικρή Πρέσπα: ωφελώντας την τοπική κοινωνία και οικοδομώντας ένα οικοσύστημα ανθεκτικό στην κλιματική αλλαγή

Η σταδιακή μείωση της παραδοσιακής κτηνοτροφίας, σε συνδυασμό με διάφορα πρακτικά προβλήματα, περιόρισε σταδιακά την έκταση των παραλίμνιων οικοτόπων της Μικρής Πρέσπας. Πρόσφατα, λόγω της μειωμένης εισροής νερού που έχει σημειωθεί, κυρίως εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η στάθμη του νερού της λίμνης δεν αυξήθηκε στα απαραίτητα για τη διατήρηση των υγρών λιβαδιών επίπεδα, και έτσι, οι περιοχές διατροφής των υδρόβιων πουλιών συρρικνώθηκαν. Το 2016, η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ) ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα LIFE, “LIFE15 NAT/GR/000936 Prespa Waterbirds (2016-2021)”, το οποίο περιελάμβανε εκτεταμένη διαχείριση της βλάστησης των χερσαίων και υδάτινων εκτάσεων των υγροτόπων με τη χρήση ενός αμφιβίου μηχανήματος κοπής, για τη δημιουργία μόνιμων επιφανειών καλυμμένων από ρηχά νερά, αλλά απαλλαγμένων από τους καλαμιώνες. Παράλληλα, το πρόγραμμα επεδίωκε τη χρήση της συλλεγόμενης βιομάζας ως ζωοτροφή, ως λίπασμα και ως καύσιμο για θέρμανση. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός μωσαϊκού από διαχειριζόμενες και μη επιφάνειες, οι οποίες θα αποτελούσαν ιδανικές περιοχές για την το φώλιασμα και τη διατροφή των πουλιών, αλλά και την αναπαραγωγή των ψαριών. Η διαχείριση αυτή της βλάστησης θα λειτουργούσε ευεργετικά με τρόπο διττό- αφού, εκτός από τις ευνοϊκές συνέπειες για το οικοσύστημα, θα απέφερε και οικονομικά οφέλη στους κατοίκους της περιοχής.

Ο γενικός στόχος του προγράμματος LIFE “Prespa Waterbirds” ήταν να ενισχυθεί η προστασία εννέα ειδών υδρόβιων πτηνών-στόχων στην περιοχή, μέσω της αντιμετώπισης των σημαντικότερων απειλών, όπως οι περιορισμένες περιοχές διατροφής για τα παρυδάτια πτηνά, η παρεμπόδιση από τους καλαμιώνες των δυνητικών θέσεων διατροφής και αναπαραγωγής των ψαριών, και ο δυνητικά καταστροφικός αντίκτυπος της γρίπης των πτηνών στους μεταπληθυσμούς πελεκάνων. Οι δράσεις διατήρησης του προγράμματος αποσκοπούσαν επίσης στο να βοηθήσουν το οικοσύστημα να ανταπεξέλθει προσαρμοζόμενο στην κλιματική αλλαγή, παρέχοντας παράλληλα οφέλη στην τοπική κοινότητα.

Οι ειδικοί στόχοι του εν λόγω προγράμματος ήταν η αύξηση των κατάλληλων βιοτόπων για τη διατροφή των ειδών-στόχων (αργυροπελεκάνος, χαλκόκοτα, κρυπτοτσικνιάς, βαλτόπαπια, ροδοπελεκάνος, λευκοτσικνιάς, λαγγόνα, αργυροτσικνιάς, κοινός νυχτοκόρακας) και η ελαχιστοποίηση του κινδύνου θνησιμότητας και αποτυχίας αναπαραγωγής των ειδών-στόχων λόγω πυρκαγιών σε καλαμιώνες. Οι περαιτέρω στόχοι αποσκοπούσαν στην αύξηση των γνώσεων και της ικανότητας αντιμετώπισης των κρουσμάτων ασθενειών στους πελεκάνους, στην ωφέλεια της τοπικής κοινότητας με την παροχή βιομάζας καλαμιού για λίπανση των γεωργικών εκτάσεων, στην ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας για τη διαχείριση του υγρότοπου και στην αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινότητας.

Στο πλαίσιο των δράσεων του συγκεκριμένου προγράμματος LIFE, η ΕΠΠ ανέλαβε (α) την αξιολόγηση της δυναμικής της βλάστησης του υγρότοπου και τη διατύπωση κατευθυντηρίων γραμμών για τη διαχείρισή της, (β) ολοκλήρωσε τεχνικές μελέτες για την αποκατάσταση της λειτουργίας των εκβολών των ρεμάτων παρουσιάζοντας τις απαιτούμενες παρεμβάσεις, (γ) πραγματοποίησε μια μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με τις εναλλακτικές χρήσεις της βιομάζας των καλαμιών προτείνοντας πιλοτικές εφαρμογές, και (δ) διατύπωσε μια σειρά οδηγιών για την αντιμετώπιση περιστατικών εκδήλωσης ασθενειών.